Nu de kerstdagen er aan zitten te komen, denk ik af en toe terug aan een periode waarin ik daar niet van kon genieten. Het kerstfeest draait vaak om eten. Wanneer je een verstoorde relatie hebt met eten, kan dit voor veel extra spanning en stress zorgen. En dat terwijl de feestdagen gezellig en sfeervol zouden moeten zijn. In dit artikel vertel ik over mijn relatie met eten en hoe ik deze heb kunnen herstellen.
Eerder schreef ik in een artikel al over obsessief sporten. Dit artikel werd zo goed gelezen, dat er blijkbaar behoefte of interesse is in dit soort persoonlijke verhalen. Naast obsessief sporten komt een obsessieve relatie met (niet of te gezond willen) eten mogelijk nog veel vaker voor. Wellicht herken je je in een deel van mijn verhaal.
Het is gelukkig alweer 8 jaar geleden dat ik met tegenzin heb toegeleefd naar de feestdagen. Voor mij, een puber van 17 jaar met een eetstoornis, was kerst vieren geen pretje. Alleen maar eten: kerstonbijt, hapjes, borrels, kerstdiner en dat dan minstens twee dagen lang. In mijn hoofd draaide het immers het hele jaar al om (niet) eten. Ik wilde zo weinig mogelijk eten en tegelijkertijd zoveel mogelijk verbranden. Met de kerstdagen was dat heel erg lastig.
Hoe ontstaat een probleem met eten?
Een verstoorde relatie met eten ontstaat niet zomaar. Je hebt veel verschillende vormen van eetproblemen en ook heel verschillende oorzaken. Vaak is het een combinatie van oorzaken, die ervoor zorgt dat een verstoorde relatie met eten kan ontstaan. Eigenlijk heeft een eetprobleem niets te maken met eten, dun of dik zijn. Het heeft allemaal te maken met de manier waarop je omgaat met jezelf, anderen en de wereld om je heen. Het heeft te maken met een negatief zelfbeeld en lichaamsbeeld. Met angst om te leven, zichtbaar te zijn, verantwoording te nemen. Met te weinig zelfvertrouwen, te weinig eigenwaarde. Met niet zeggen wat je denkt, en niet doen wat je wilt. Of misschien niet eens weten wat je vindt en wat je voelt. Het heeft allemaal te maken met gevoelens van onzekerheid, angst, schaamte, schuld en eenzaamheid. Je stelt hoge eisen aan jezelf en anderen en hebt behoefte aan houvast en controle.
Bij mij speelde zeker een deel aanleg: ik ben heel erg perfectionistisch. Destijds sportte ik op hoog niveau en probeerde ik daarnaast de bovenbouw van het gymnasium zo goed mogelijk te doorlopen. Doordat ik op beide vlakken meer dan mijn best wilde doen, kostte dit meer dan ik wilde. Door me te gaan focussen op het (niet) eten en mijn gewicht voelde het alsof ik ergens controle over had en hoefde ik minder bezig te zijn met school en sport. Naast dat ik de perfecte scholier en de beste schaatsster wilde zijn, probeerde ik ook zo goed mogelijk te zijn als dochter, zus en vriendin. Ik was bang om te falen. Ik was bang dat mensen mij niet leuk zouden vinden of niet goed genoeg. Ik was bang voor het leven, bang om keuzes te maken en bang om verantwoordelijkheden te dragen.
In 2009 tijdens een vakantie in Italië: onzeker, angstig, geen levenslust en vermagerd.
In 2016 tijdens een vakantie in Italië: gelukkig, vol zelfvertrouwen en levenslust!
De gevolgen van een eetprobleem
De angst was zo groot dat de focus en obsessie voor niet eten steeds groter werd. Het zorgde voor een (schijn)veiligheid. Het voelde goed om steeds minder hoge getallen op de weegschaal te zien. Dat voelde sterk en krachtig. Het voelde als een winst en een succeservaring. Terwijl dit altijd maar van korte duur was, want iedere dag werd ik strenger voor mezelf en iedere dag werd de obsessie groter.
Mijn lijf ging steeds minder meewerken: haaruitval, pijnlijke gewrichten en lang zitten of liggen, deed pijn aan mijn botten. Toen ik eindexamen moest gaan doen in klas 6 van het gymnasium kon ik me nauwelijks concentreren tijdens het studeren. Ik had immers helemaal geen voedingsstoffen om op te nemen. Dit resulteerde juist in lagere cijfers. Uiteindelijk was ik blij dat het erop zat. Naast dat mijn lichaam tekenen ging geven, stelde mijn sociale leven niet veel meer voor. Veel sociale activiteiten draaien ook om etentjes, lunchen, borrelen of andere activiteiten (met eten!). Een paar belangrijke vriendinnen hebben mij gelukkig altijd gesteund, maar mijn wereld werd steeds kleiner.
Herstellen van een eetprobleem
Ik werd steeds ongelukkiger en ik wist dat dit ook geen oplossing was. Een weg terug zag ik zelf nog niet en gelukkig heb ik hier hulp bij kunnen krijgen. Door intensief in behandeling te gaan, wist ik aan mijn obsessie met zo weinig mogelijk eten te werken. Mijn verstoorde relatie werd hersteld. Bovenal werd mijn relatie met mijzelf versterkt. Ik leerde om van mezelf te houden, mezelf te accepteren en te accepteren dat goed ook goed genoeg is. Perfect is niet nodig en van fouten kun je leren. Dit herstel heeft een lange tijd geduurd. Maar hoe heb ik dit nu aangepakt? Ik heb drie belangrijke tips:
1. Allereerst begin je met het kijken naar wat er schuil gaat achter je eetprobleem. Waardoor heb je het (niet of zo gezond mogelijk) eten nodig als vorm van controle? Waarom is het leven zo eng? Waar komen de angsten vandaan? Door dit in kaart te brengen, kun je daarmee verder.
2. Ook is het belangrijk om je motivatie zo groot mogelijk te maken. Besef je goed dat knoeien met je eten of je eten compenseren nooit een oplossing is. Het gaat je niet verder brengen. Iedere keer dat je handelt vanuit je obsessie met (niet of zo gezond mogelijk) eten, wordt deze obsessie groter. Dit stopt niet vanzelf. Je zult hiervoor moeten vechten. Door in kaart te brengen wat het je oplevert om te herstellen, houd je jouw motivatie hoog. Zet de voor- en nadelen op papier, want dat is een goede stok achter de deur tijdens je herstel.
3. Zoek hulp! Praat met iemand over je problemen. Een eetprobleem ontstaat niet zomaar.
Momenteel kan ik zeggen dat ik volledig hersteld ben van mijn eetprobleem. Zelf begeleid ik nu jonge meiden die te kampen hebben met een eetprobleem. Ik werk vanuit mijn ervaringsdeskundigheid. Dit werkt vaak prettig, omdat het zorgt voor (h)erkenning en hoop bij de meiden. Er is heel veel begrip en daardoor is uitleg soms niet nodig. Stap voor stap werken we door middel van oefeningen aan een beter zelfbeeld. Het doel is uiteindelijk dat het eetprobleem geen functie meer heeft, omdat er andere handvatten worden aangereikt om met moeilijke dingen in het leven om te gaan.
Herken jij je in dit verhaal? Wanneer je problemen hebt met eten of een verstoorde relatie is het belangrijk om dit serieus te nemen. Hoe groter je eetprobleem wordt, des te moeilijker het wordt om er vanaf te komen. Je mag altijd een berichtje sturen indien je vragen hebt (info@japkejanneke.nl), maar je mag natuurlijk hieronder ook een reactie achterlaten.